Dezenformasyon Kuralları
Michael Sweeney Kısaltarak çeviren: Selim Çalışkan elestireldusun@wordpress.com Orijinal adı: Twenty-Five Ways To Suppress Truth: The Rules of Disinformation H. Michael Sweeney,
Türkiye’de yayınlanmamış olan Professional Paranoid (Profesyonel Paranoyak) kitabının yazarıdır.
Tarihsel, politik, felsefi veya böyle sınıflara ayrılamayacak önemli gerçekleri arayanlar çoğu zaman komplo kuramlarıyla yüzleşmek durumunda kalırlar. Ezici çoğunluğun, kitap yığınlarının, ışıltılı kişiliklerin gür sesi, eleştirel okurun düşüncesinin sesini bastıracak mıdır? Yalan söylemeyi, aldatmayı, gerçeği kasıtlı olarak örtmeyi bir kariyer ve geçim kaynağı edinmiş olan kişi ve kurumların, bütünüyle aldatma üzerine kurulu reklamcılık, halkla ilişkiler gibi sektörlerin var olduğu bir dünyada, biraz kılavuzluğun kişinin vicdan mahkemesine katkısı olabilir. Egemenin işine gelmeyen her büyük suçlamayı “bunlar komplo kuramı” diye savuşturmasına izin verirsek, birileri gerçekten çok kötü komplolar kurduğunda bundan nasıl haberimiz olabilir? Bu sayfaları her insanda bulunan düşünsel ve duygusal zayıflıkları kullanmayı bilenlerin elinde oyuncak olmak, aldatılmak, aptal yerine konmak istemeyenler için bir yardımcı kılavuz olması için hazırlıyorum. Dolayısıyla komplo kuramı kavramını yerli yersiz kullanarak gerçeği çarpıtmaya çalışanların karşısında dik durabilmek ve profesyonel kandırıcılıktan, ezici propaganda gücünden etkilenmeden kendi yargılarına varmak isteyenler olacaktır. Sweeney aşağıdaki makaleyi 1997’de kaleme almıştır. Verdiği örnekler o yıllarda ABD’de “komplo kuramı” olarak tartışılan konulardan alınmıştır. 2001’den sonra yazmış olsaydı herhalde bütün örnekleri yalnızca 11 Eylül tartışmalarından verebilirdi. Sürekli ve sistemli bir biçimde uygulanan bilgi çarpıtması yöntemlerini bir dizi olarak tanımlayıp sınıflandırmış, sorgulayan insanların bunlara sık sık göndermeler yapmalarını ve böylece bunların bilinir duruma gelmesini ummuştur. Basını, interneti, politik tartışmaları… üzerindeki ağır dezenformasyon köpüğünden sıyırarak okumayı ve dipteki değerli öze ulaşmayı isteyenler için bulunmaz bir kaynaktır. Kaynak göstererek alıntılayabilir, kopyalayabilirsiniz. Ortada bir tezgahın parçası olan bir suç var ise veya suçu örtmek için bir tezgah kurulduysa, tezgahı ortaya çıkarmak isteyenlere karşı bir dezenformasyon (bilgi çarpıtması) kampanyası yürütülmesi kaçınılmazdır. Burada bilgi çarpıtmacılarının izledikleri bilinen yöntemlerini ortaya seriyoruz. Bunun yanı sıra oyuncuları ve bunların güdülenmelerini tanımaya yarayan çarpıtmacının yedi niteliğini de sıraladık. Kuşkulandığınız kişi bu niteliklerin kaçını gösteriyorsa profesyonel bir dezenformasyon sanatçısı olması olasılığı o kadar yüksektir. Eleştirel düşünür karar verirken yalnızca delilleri göz önünde bulunduran mahkeme yargıçları gibi davranmalıdır. Eleştirel düşünür, bir sonuca ulaşmadan önce delil zincirini değerlendirir, deliller arası bağlantılar sağlamsa kesin sonuca ulaşır. Oyun şöyle oynanır: Bu bağlantıları güçlendiren veya zayıflatan (tercihen koparan) tartışma konuları üretilir. Çarpıtmacının işi bağlantılar gerçekte sağlam iken zayıf göstermek veya paralel bağlantıların varlığını perdelemektir. Neredeyse her durumda, delil zinciri koparılamıyorsa gerçek ortaya çıkmış demektir. Zincir kırıldı ise yeni bir zincir üretilmelidir, bu yapılamıyorsa yine gerçek kazanır. Çünkü dürüstçe gerçeğin arandığı sonuçsuz kalmış bir soruşturma yürütmekte, kuşkuların yersiz çıkmasında utanılacak bir şey yoktur. Gerçek kazandığı sürece kimin kazandığı önemli değildir. Ama çarpıtmacı, başarısızlıkları duygusal bir yük altına sokarak kişileri yeni bağlantılar aramaktan caydırmaya çalışacaktır.
Gerçeklerin ve olguların kendiliğinden örtülü kaldıkları pek nadirdir. Bu yüzden yalan ve aldatma perdesi altında bırakılmaları gerekir. Genel hedef delil zincirinin halkalarının tartışılmasını önlemektir. Kaynağı ne olursa olsun olgular olgulardır, gerçek gerçektir. Mahkemede sanıkların birbirleri aleyhinde tanıklık etmesine izin verilmesinin nedeni budur. Tartışma ortamlarında, internet forumlarında, e-posta gruplarında gibi ortamlarda psikolojik savaş gereci olarak kullanılan oyunların yirmi beşi ve çarpıtmacıların niteliklerinin yedisi burada sıralanmıştır. Her biri çarpıtmacıdan yaklaşık olarak alıntılanan birer örneği ve verilmesi gereken tepkiyi içeriyor. Suçlamaları kullanmakta aceleci olmayın, bunları çarpıtmaları sık yapanlara veya birden çok taktik kullananlara ayırın. Tepkiler duygusal tuzaklara düşmemeli ve verilere başvurulurken konu dışına çıkma tehlikesinden uzak durulmalıdır. İlgili çarpıtma kuralını olduğu gibi söyleyin, yalnızca göndermede bulunursanız neden söz ettiğinizi anlamayabilirler. Sorulursa bu yazıyı okumalarını önermekten çekinmeyin.
1) “Görmedim, duymadım, bilmiyorum.” Ne bilirseniz bilin, bildiklerinizi tartışmayın. Özellikle halka mal olmuş bir kişiyseniz. Söylenmediyse olmamış demektir, sonuçlarına da katlanmak zorunda kalmazsınız. Örnek: CIA ajanı Marita Lorenz, mahkeme salonunda verdiği ifadede CIA’nın John F. Kennedy suikastının planlanıp uygulanmasında doğrudan katkısı olduğunu söylerken basın mahkeme salonunda hazır bulunuyordu. Bir gazete dışında hepsi de bunu duymamış gibi haber yaptılar. Verilmesi gereken tepki: Konuyu bilmiyorsanız ve kamu erişimine sunamıyorsanız tepki verilemez. Bir girişimde bulunduğunuzda suskun ve olası örtbas işbirlikçisi olan kişileri hedefleyin.
2) İnanamamış ve öfkeli görünün. Anahtar konuları tartışmaktan kaçının ve ana konuyu dokunulmaz olanı lekeler gösterecek yan konulara odaklanın. Bu aynı zamanda “Bu ne cüret!” kozu olarak bilinir. Örnek: “Davidian tarikatı üyelerinin cinayete kurban gittiklerini ne cüretle söylersin! FBI ve BATF (alkol, tütün ve silah idaresi) Amerika’nın en iyi yetişmiş polislerinden oluşur, en sert yasal gereklilikler altında çalışır ve onları Devlet Başkanı’nın atayacağı en iyi yöneticiler yönetir.” Verilmesi gereken tepki: Waco sorununu dezenformasyon taktiğiyle örtbas ediyorsunuz. FBI hakkındaki görüşünüz olgulara dayanmıyor. Ruby Ridge gibi pek çok skandalı incelediğinizde Waco felaketinde FBI’ın ve BATF’ın sorumluluğu olduğu iddialarına yönelmenizi gerektirecek bir örüntü fark edeceksiniz. Neden inanılmaz bir şey söylenmiş gibi yaparak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
3) Söylenti üretmekle suçlayın. Öznenin kim olduğuna ve delile bakmaksızın bütün suçlayanları söylenti üretmekle suçlayın. Özellikle basının sessiz olduğu durumlarda işe yarar çünkü gerçeğin ortaya çıkmasının tek yolu böyle “söylentilerdir”. Örnek: “Elindeki belgenin Fransız istihbaratından olduğunu kanıtlayamazsınız. 800 numaralı TWA uçağının dost ateşiyle düşürüldüğünün ‘kanıtını’ göstermek Pierre Salinger’in elindeydi ama bu fırsatı kullanmadı. Çünkü elinde internette aylardır dolaşan bir söylentiden başka bir şey yoktu.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz.
Salinger’in sağlam geçmişi ve ısrarlı tutumuna karşın FBI’ın tarafsız olduğunu söylemeniz taraflı olduğunuzu gösterir. Bunun yanında internetteki bilginin değersiz olduğunu ima etmeniz dayanaksızdır. En azından kabul etmeden önce dikkatle incelenmesi gerektiğini söyleyebilirsiniz ki bu da asıl sorunun üzerine gitmeyi gerektirecektir. Neden muhalifleri söylenti üretmekle suçlayarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
4) Korkuluğu dövün. Muhalifin savında kolayca alt edebileceğiniz bir bileşen bulun veya yoksa yaratın. Bulduğunuz açığın önemini abartın ve çürütün, böylelikle gerçek olsun asılsız olsun bütün suçlamaları çürütmüş gibi görünün. Örnek: Times of London gazetesinin TWA’nın 800 sefer sayılı uçağına doğru uçan ve çarpan nesneyi gösteren casus uydu görüntüleri bulunduğu haberini yalanlamak için korkuluk taktiği kullanılmıştır. “Bu görüntüler varsa halk neden görmedi?” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Bildiğiniz halde olanaksız ve gereksiz bir test öneriyorsunuz. Halkın bunları görmemesi doğaldır. Uzunca bir süre de görmeyecektir. Bunları yayınlamanın haber alma yeteneklerini açığa vuracağından ulusal güvenliğe zarar vereceğini biliyor olmalısınız. Neden korkuluğu dövme taktiği kullanarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
5) Etiketleyerek ve alay ederek muhalifleri konudan uzaklaştırın. Muhaliflere “kaçık”, “aşırı sağ”, “liberal”, “solcu”, “terörist”, “komplo kuramcısı”, “köktenci”, “radikal”, “milis”, “ırkçı”, “Anti-semit”, “bağnaz dinci”, “cinsel sapkın” vb. sevimsiz etiketler yapıştırın. Üçüncü kişiler aynı biçimde etiketlenmekten korkacak ve sizi konuyu tartışmaktan kurtaracaktır. Örnek: “Spotlight gazetesinde okuduğuna inanıyor musun? Yayıncı Willis Carto iyi bilinen bir aşırı sağcı ırkçıdır. Sizi iyi biliriz. Kutsal kitabınızın üzerinde gamalı haç var mı? Bu gözü dönmüş aşırı sağ komplo kuramını neden desteklediğiniz ortada.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Haberci üzerinden gerçeğe saldırıyor ve ilişki üzerinden suçlamada bulunuyorsunuz. Spotlight gerçekleri ve olayları ana akım basının yarım ağızla haber yapmazdan önce açığa vurmasıyla bilinen bir kaynaktır. Neden muhalifleri etiketleyerek ve alay ederek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
6) Vur-kaç yapın. Kamuya açık bir tartışma ortamında muhalife veya muhalif görüşe kısa bir saldırıda bulunun ve yanıt verilemeden seğirtin veya yanıtı duymazdan gelin. Özellikle internet gibi sürekli yanıt hakkı doğurulan ve eleştirinin nedenselliğinin ortaya konmadığı ortamlarda çok iyi işler. Basitçe suçlayın veya saldırın, sorunları konuşmayın, yanıt gelmesini beklemeyin, beklerseniz bu muhalifin görüşüne saygınlık kazandırır. Örnek: “Bunlar çöp. Siz komplo kaçıkları bu saçmalıkları nereden buluyorsunuz? Umarım hepiniz kara helikopterlerin altında kalırsınız.” Dikkat ettiyseniz bir veda etme tınısı da var. Yazar tartışmaya geri dönmezse şaşırmayın. Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Yorumlarınız ve görüşleriniz anlamlı bir diyalog ve bilgi sunmuyor ve duygusallık yaratmak dışında bir değeri yok. Aslında sizin bu konuda duygusal olarak kaygılı olduğunuzu ele veriyor.
Neden vur-kaç yaparak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
7) Niyeti /güdülenmeleri (motivasyonu) sorgulayın. Muhalifin bir art niyetle veya başka bir gizli eğilimle hareket ettiğini ima etmeye yarayacak herhangi bir gerçeği abartın. Örnek: “Sohbet programınıza ve kitap yayıncısıyla anlaşmanıza bakarsak, yalanları yayarak oldukça iyi bir geçim sağladığınız söylenebilir.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Haberciye saldırarak suçluluk imasında bulunuyorsunuz ama somut kanıt getirmekten korkakça kaçınıyorsunuz. Neden niyeti sorgulayarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
8) Otoriteye başvurun. Kendinizi bir otorite olarak gösterin veya otoriteyle ilişkinizi gösterin. Savınızı yeterli jargon ve önemsiz ayrıntıyla doldurarak “bilirkişi” görünün. Böylece sorunları tartışmadan veya karşı kanıt getirmeden veya kaynak bildirmeden karşı gelme hakkınız olur. Örnek: “SR-71 Blackbird şöyle dursun, politika ve stratejik önceliklerle ilgili belli ki hiçbir şey bilmiyorsunuz. Bilen bilir, bu acayip uçak modifiye edilmiş bir çift Buick V8 ile çalıştırılır. Çift 450 CFM Holly karbüratör ve Isky yarış eksantriği vardır. 6500 devirde toplam 850 beygir verirler. Her neyse, hiçbir Blackbird’ün Kore pilotları tarafından uçurulmadığını, uçurmaları için eğitim almadıklarını ve Çin üzerinde bu uçakların Korelilerce uçurulmadığını kesin olarak söyleyebilirim. Amerikan pilotlarının uçup uçmadıklarını tartışma yetkim yok.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Otorite olduğunuzu ima ediyor ama bunu belgelemekten kaçınıyorsunuz. Kaynak göstermiyorsunuz. Neden otoriteye başvurarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
9) Aptala yatın. Sunulan delil veya mantıksal sav ne olursa olsun bunların anlamsız olduğunu, kanıt olmadığını, mantıksız olduğunu, bir sonuca götürmediğini söyleyerek sorunu tartışmaktan kaçının. Örnek: “Söyledikleriniz anlamsız. Budalaca mantık yürütüyorsunuz. Olgulardan haber vermiyorsunuz. Bence kaynaklara geri dönün ve yeniden deneyin.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Muhaliflerinizin verilerle bir sorunu yok, zekalarıyla da bir sorunu yok ama siz kendiniz mantıksız sonuçlara varıyorsunuz. Neden aptala yatarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
10)Muhalifin suçlamalarını eski haberlerle ilişkilendirin. Öngörülebildiği durumlarda siz rakibinizi korkuluk dövmekle suçlayın, baştan karşılığını verin. Ardından gelen suçlamalar ne kadar geçerli ve yeni olsa da ilk suçlamayla kolaylıkla ilişkilendirilebilir ve bunların yeni sürümleri olarak gösterilebilir. Hele bilgi kaynağı eskisiyle aynı ise. Örnek: “Ulusal Havacılık Güvenlik Kurulu’nun bulgularına göre United Havayolları’nın 533 sefer sayılı uçağının düşmesi pilot hatası idi. CIA’nın düşürdüğünü ve düşeceği noktada 50 ajanın beklediğini söyleyen yeni tanıklar bulup çıkarmak yıllar önce UHGK’nin kapattığı dosyayı yeniden açmak için gerekçe değildir.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz.
Sorunu görmezden geliyor ve yeni bilgiyi eskiymiş gibi gösteriyorsunuz. Neden yeni haberi eski haberlerle ilişkilendirerek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
11)Geri mevziler oluşturun ve bunlara dayanın. Olguların görece önemsiz bir bileşeniyle ilgili masum bir hata yapıldığını ‘itiraf’ edin, muhaliflerin bu fırsatı kullanıp olayı abarttıklarını ve var olmayan suçlar işlenmiş gibi gösterdiklerini söyleyin. Bunu düzgünce yaparsanız acıma ve saygı duygularıyla karşılanırsınız, sorunu tartışmaktan kurtulursunuz. Örnek: “ABD başsavcısı Janet Reno, sonradan astlarının ölümcül CS-4’ün kullanımıyla ilgili ve Davidian tarikatının olası tepkisiyle ilgili raporlarını daha ayrıntılı sorgulaması gerektiğini kabul etti, ama çocuklar için kaygılandığı için biber gazının kullanılması emrini vermişti ki şimdi bunun üzücü ve büyük bir hata olduğunu kabul ediyor.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Acıma duygusu uyandırmak için ana konuyu konuşmaktan kaçınarak yan konuya odaklanıyorsunuz. CIA’nın Halkla İlişkiler uzmanı Mark Richards’ın Reno’ya yardım etmesi için çağrıldığını bilmiyorsunuz sanırım. İnsancıl duyguların bize daha önemli sorunları unutturmasına izin mi verelim? Neden geri mevziler oluşturarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
12)Muammalar çözülemez. Olayı çözülemeyecek denli karmaşık gösterin. Olayla ilgilenenlerin yılmalarını sağlarsınız. Örnek: “Vince Foster’ın öldürüldüğünü öne sürebileceğiniz bir azmettirici neden yok. Bunu yapmadan önce Beyaz Saray’da ve Arkansas’da neler olup bittiğini çözmelisiniz. Hatta bu da yetmez, NSA’da ne olduğuyla ilgili pek çok şey, Seyahat Ofisi, daha pek çok şeyi bilmeniz gerekir. Mümkün değil, vazgeçin.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Sorunu anlamaya ve çözmeye yeltenenler için olayı gereksiz yere zorlaştırıyor ve onları engelliyorsunuz. Neden muammaların çözülemeyeceğini söyleyerek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
13)Alice harikalar diyarında mantığı. Maddi olguları kabul etmekten imtina etmenizi sağlayacak biçimde tümdengelimli ters mantık kurun. Örnek: “Haber basını haberlerin altın olduğu kıyasıya rekabet ortamında çalışır. Bu, haber için sürekli eşelemeleri anlamına gelir, çoğu zaman polis ve savcıdan daha iyi iş çıkarırlar. BATF’ın, Oklahoma bombasını önceden bildiğinin delili olsaydı kesinlikle ortaya çıkarır ve haber yaparlardı. Haber yapmadılar, dolayısıyla önceden biliniyor olamazdı. Kabul edin veya susun.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Basın Kennedy’yi CIA’nın öldürdüğünü öğrendiğinde haber yapmış mıydı? Hayır, itiraf ifadesinde bulunmalarına karşın yapmadılar, bize yalnızca kararı bildirdiler
. Neden Alice harikalar diyarında mantığı güderek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
14)Tam çözüm isteyin. Muhaliflerin olayı veya suçu bütünüyle çözmelerini isteyin. 10’uncu kuralla birlikte iyi gider. Örnek: “Madem bu kadar biliyorsunuz, Martin Luther King’i öldüren James Earl Ray öne sürdüğünüz gibi suçsuzsa, nasıl planlandı ve uygulandı, Ray’i nasıl yakalayabildiler, FBI’ı nasıl aldatabildiler?” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. İlgili ve ilişkili bir gerçeği açığa çıkarmak için bütün olayı çözmeniz gerekmez. Neden tam çözüm isteyerek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
15)Olguları alternatif sonuçlara bağlayın. Bu yaratıcı düşünme gerektirir. Ancak suç önceden alternatif sonuçlar tasarlanarak planlandıysa daha kolaydır. Örnek: Bu yöntemin en iyi uygulaması Arlen Specter’ın Kennedy suikasti ile ilgili Warren Raporu’ndaki Sihirli Kurşun’udur. (Çevirmenin notu: Sihirli Kurşun iddiası, Kennedy’i boynundan vuran kurşun ile ön koltuktaki valiyi bacağından vuran kurşunun aynı kurşun olduğu iddiasıdır. Böyle bir yörünge izlemesi için kurşunun havada S çizmesi gerekir. Farklı yönlerden ateş eden birden fazla silah olduğu gerçeği örtbas edilmiş ve dava tek sanıkla sonuçlandırılmıştır.) Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Olguları eğip bükmeniz Sihirli Kurşun ile karşılaştırılabilecek düzeyde. Hepimiz Sihirli Kurşun’un niçin icat edildiğini biliyoruz. Neden olguları alternatif sonuçlara bağlayarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
16)Delilleri ve tanıkları yok edin. Var olmamışsa gerçek değildir, çözmeniz gereken bir sorun yoktur. Örnek: “CIA yöneticisi Paisley’in hala hayatta olduğunu, ölümünün sahte olduğunu ve cesedinde bulunan CIA memuru listesinin temizlik için gerekçe yapılmak üzere özellikle yerleştirildiğini söyleyemezsiniz. Kanıtınız yok. Neden polis raporlarını kabul edemiyorsunuz?” Doğru, çünkü dişlerinin uyuşmadığını gösteren diş kayıtları ve boyunun beş santim daha uzun olduğunu bildiren otopsi raporu karısı soruşturma istedikten hemen sonra ortadan kayboldu. Cesedi karısına gösterilmeden yakıldı. Geriye kalan yalnızca polis raporu. Verilmesi gereken tepki: Ortadan kaybolan malzeme ve kişilerle ilgili olarak verebileceğiniz bir tepki yoktur. Ne var ki tartışmayı susturmayı amaçlayan bildiriye tepki verebilirsiniz… Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Birinci suçlamayı destekler görünen şüpheli bulgular olduğuna göre en azından olayın soruşturulacağını söyleyebilirsiniz. Neden delilleri yok ederek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
17)Konuyu değiştirin. Özellikle yeni konuyu sizinle ‘tartışacak’ daha önemli konuların tartışılmasını engellemek üzere ortamı kutuplaştıracak bir işbirlikçiniz varsa daha etkili olur. Örnek: “CIA’nın Arkansas - Mena üzerinden uyuşturucu parası aklama ve uyuşturucu alış-verişi olmadı, dolayısıyla Bill Clinton’un olmayan şey hakkında bilgisi de yoktu. Bu yalnızca Bob Dole taraftarlarının Clinton’ı zayıflatmak için giriştiği umutsuz bir saldırı ve sunacakları bir şey yok ve oyları toplamak için bir şey uydurmaları gerekiyordu.” Danışıklı tepki: “Sersem! Dole hükümette neyin ters gittiğini en iyi bilen adam. Clinton yalnızca ekonominin ırzına geçiyor, bu arada eline geçirdiği kadınları da elde etmeye çalışıyor. …” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Duygusal bir tepkiyle konuyu başka bir kanala taşımaya çalışıyorsunuz. Bu tuzağa düşmeye niyetimiz yok. Gerçekten böyle bir politik söylemi benimsiyor iseniz lütfen tartışmayı terk edin. Neden konuyu değiştirerek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
18)Muhalifleri duygusallaştırın, kötüleyin, kışkırtın. Bu onları aşırı hırslı gösterecektir. Konudan sapmadan duygusal tepki verirlerse bu kez eleştiriye “aşırı tepki vermekle” suçlayabilirsiniz. Örnek: “Bunun olanaklı olduğunu düşünüyorsanız geri zekalısınız. Hükümetin senin bezelye beynini mikrodalgayla pişirdiğini düşünen komplo kuramcılarından mısın ki böyle saçma şeyler düşlüyorsun?” Duygusal tepki aldıktan sonra: “Hassas bir noktaya dokundum galiba. Ne oldu? Gerçekler kaldıramayacağın kadar ağır mı geldi? Psikiyatrik yardım almanda yarar var.” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Beni duygusal tepki vermeye yönelterek konudan uzaklaştırmak istiyorsunuz. Savımı çürütecek yararlı bir belgeniz varsa buyurun. Yararsız retoriğiniz elinizden başka bir şey gelmiyorsa burada hiçbir amaca hizmet etmiyor. Neden muhalifinizi kışkırtarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
19)Sunulan kanıtı görmezden gelin, olanaksız kanıtlar isteyin. Kanıt var olabilir ancak muhalifin buna erişmesi olanaksız olabilir, yok edilmiş olabilir veya bir dava konusu olarak alıkonmuş olabilir. Haberleri veya kitapları da kanıt olarak kabul etmeyebilirsiniz, tanıkları kabul etmeyebilirsiniz, hükümet sözcülerinin ve otoritelerin açıklamalarını anlamsız oldukları gerekçesiyle kabul etmeyebilirsiniz. Örnek: “Yalnızca liberal basından ve yetkin olmayan tanıklardan alıntılar yapıyor. Kanıtı nerede? Bana 800 sefer sayılı uçağın enkazındaki füzeyi gösterin!” Verilmesi gereken tepki: Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Washington Post muhabiri Don Phillips’i, Newsday muhabirleri Al Baker’ı, Craig London’u, Liam Pleven’i, New York Times muhabiri Matthew Wald’ı, AP muhabiri Pat Milton’u yok saymamızı bekliyorsunuz. Ulusal Havacılık Güvenliği Kurulu’nu, FBI New York müdürünü de kabul etmemize razı değilsiniz. Otopsi yapan doktoru, donanma dalgıçlarını, Boeing temsilcilerini de yetkin olarak kabul etmiyorsunuz. Ne olduğunu bize söyleme yetkinliğine yalnızca siz mi sahipsiniz? Tanıklar, radar kayıtları, muhabirler, fotoğraflar, hükümet açıklamaları? Neden sunulan kanıtları görmezden gelerek dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
20)Sahte delil üretin. Olanak bulduğunuzda duyarlı konuları devre dışı bırakmak ve sonuca varmayı engellemek üzere muhalifin sunduklarıyla çelişecek yeni gerçekler ve ipuçları üretin. Suç alternatif sonuçlar önceden tasarlanarak planlandıysa ve gerçekler uydurmalardan ayrılamıyorsa daha etkili olur. Örnek: Jack Ruby, Warren Komisyonu’nu Beyaz Rus ayrılıkçıların suikasta bulaştıkları konusunda uyardı. Bu yararlı bir ‘itiraftı’ çünkü Jack ve ABD Başyargıcı Earl Warren aynı örtbas takımındaydı ve artık Jack’in suikastta doğrudan CIA ile birlikte çalıştığı biliniyor. Verilmesi gereken tepki: Daha fazla bilginin ışığında olmadan buna tepki vermek zor olabilir. Örneğin bu konuda bugün daha fazla bilgi var… Dezenformasyon taktikleriyle sorunu tartışmaktan kaçınıyorsunuz. Verdiğiniz bilginin ana konudan uzaklaştırmak için tasarlandığı biliniyor. Marita Lorenz’in mahkemede bildirdiği gibi CIA ajanları Dallas’ta suikastın bir gece öncesinde silah ve para vermek üzere Jack Ruby ile buluştular. Ruby açıkça soruşturmanın yönünü değiştirmek isteyen bir komplocuydu. Neden sahte delil sunarak dezenformasyon taktiği uyguluyorsunuz?
21)Bir büyük jüri, özel yetkili savcı vb. yetkili soruşturmacı atayın. Örneğin savcılık makamına egemenseniz, Büyük Jüri’nin işe yarar bir delil duymasına izin vermemesini, delili daha sonraki soruşturmacıların erişimine kapamasını sağlayabilirsiniz. İşinize gelen bir karar çıktı mı, konu resmi olarak kapamış sayılabilir. Örnek: Oklahoma bombası davasında bir Büyük Jüri üyesine göre, jüri üyelerine yasaya aykırı olarak kendi seçtikleri tanığı çağırma yetkisi verilmemiştir, tanığa kendi seçtikleri soruları sorma yetkisi verilmemiştir ve yalnızca savcının duymalarını istediği deliller, yani yolsuz ve olgulara muhalif sonuçlara götüren deliller sunulmuştur. Verilmesi gereken tepki: Uygulandığının işareti görüldüğü anda yüksek sesle itiraz etmek dışında genelde bu yönteme uygun bir tepki yoktur.
22)Yeni bir gerçek üretin. Kendi uzmanlarınızı, yazarlarınızı, yöneticilerinizi ve etkili kişiliklerinizi bilimsel, soruşturmacı veya toplumsal araştırma veya tanık ifadeleri üretmek üzere görevlendirin veya görevde olanları etki altına alın. Bu yolla sorunu gerçekten halletmeniz gerekiyorsa bunu yönetici iradesiyle yapabilirsiniz. Örnek: Yanlış Anı Sendromu Vakfı (False Memory Syndrome Foundation), Amerikan Aile Vakfı, Amerika ve Kanada Psikiyatrik Birliği bu kategoriye girerler. Kurucu üyeleri ve yönetimleri CIA Zihin Kontrol araştırmasında çalışmış anahtar kişileri içerir. Öyleyse (burada belki zorunlu olarak basitleştiriyoruz) bu örgütlerin Zihin Kontrolü diye bir şey olmadığı gibi ‘araştırma sonuçlarına’ odaklanmaları pek şaşırtıcı değildir. Verilmesi gereken tepki: Konu üzerinde iyi yetişmiş değilseniz veya örgütün geçmişini ve ilişkilerini iyi bilmiyorsanız bu taktiğe karşı fazla bir şey yapamazsınız.
23)Dikkatleri daha fazla dağıtın. Yukarıdakiler dikkatleri duyarlı konulardan uzaklaştırma veya istenmeyen basın ilgisini önlemeye yetmediyse daha büyük haberler yaratın veya var olan haberlere daha büyük ilgi gösterin. Örnek: 1993 Dünya Ticaret Merkezi bombalaması davası sürecinde haber alma örgütleriyle kirli bağlar ortaya çıkmaya başladığında halkın dikkatini dağıtmak için adi suç dalgasıyla ilgili sürüp giden bir tartışma başlatın. Hükümet eliyle yapılmış katliamı ortaya çıkarma olasılığı bulunan Waco davasından dikkatleri dağıtmak için O. J. Simpson davasını manşetlere çıkarın. Oklahoma bombalaması davasında sanık Timothy McVeigh’in suçu düzgünce kanıtlanamayacak duruma geldiğinde ve saldırıdaki hükümet 9/11 parmağı açığa çıkacak gibi olduğunda, hakemleri vuran fanatik taraftarlarını haber yapın, bunun üzerinden bireysel silahlanma tartışmasını yeniden alevlendirin. Verilmesi gereken tepki: Yapacağınız en iyi şey kamunun tartışmaya katılımını ve ilgisini canlı tutmak ve gündem değiştirme hamlesinin karşı tarafa hizmet ettiğini anımsatmaktır.
24)Eleştirenleri susturun. Yukarıdaki yöntemler sonuç vermezse muhaliflerinizi kesin çözümlerle piyasadan kaldırmayı deneyin. Bu kesin çözüm öldürmek olabilir, tutuklamak ve mahkum etmek olabilir, tehdit ve şantaj olabilir, şantaj konusu bilgiyi sızdırmak olabilir. Örnek: 800 sefer sayılı TWA uçağıyla ilgili olarak dost ateşi kuramı taraftarlarının yaşadıkları üzere tehdit edip korkutmak üzere FBI ajanları gönderin, diretirlerse İranlı teröristlere yardım ve yataklıkla suçlanacaklarını söyleyin. İşe yaramazsa evlerine uyuşturucu yerleştirip baskın yapma seçeneğiniz her zaman vardır. Verilmesi gereken tepki: Kendinizin bu yöntemin olası kurbanı olduğunu düşünüyorsanız üç savunma seçeneğiniz var. Birincisi ne olursa olsun dik durup savaşmak. İkincisi karşı tarafla ilgili ileri istihbarat bilgisi ve dikkatle uygulama gerektiren ‘sigorta poliçesi’ yaratma seçeneği (bunun nasıl yapılacağıyla ilgili Profesyonel Paranoyak kitabına başvurunuz). Son seçenek geri adım atmak veya kaçmaktır.
25)Ortadan kaybolun. Gizleri elinde tutan anahtar kişiyseniz veya fazla şey biliyorsanız göz önünden kaybolun. Örnek: Dolandırıcı yatırımcı Robert Vesco gibi yapın ve Karayipler’e taşının. Bunu yapmazsanız Beyaz Saray danışmanı Vince Foster’da olduğu gibi örgütünüzden birileri intihar etmenize yardım edecektir (!). Verilmesi gereken tepki: Büyük olasılıkla bu yönteme karşı gelmenin bir yolunu bulamayacaksınız. Ancak ortadan kaybolma işine odaklanarak kirli oyunu ve örtbası ortaya çıkarma umudunuz olabilir. Not: Gerçeğe saldırmanın başka yolları da vardır ama burada listelenenler en yaygınlarıdır, öbürleri de bunların türevleridir. Sonuçta çoğunlukla dezenformasyon ajanlarını yedi nitelikten biri veya birkaçıyla ayırt edebilirsiniz: 1) Tartışma konularını hiçbir zaman doğrudan tartışmazlar veya yapıcı katkıda bulunmazlar, çoğunlukla bilgi kaynaklarına düzgünce göndermede bulunmazlar. Bunun yerine imada bulunurlar. Sunuş biçimiyle ilgili her şey güvenilirlik için daha fazla neden içermeksizin otorite ve uzman olduklarını göstermeye yöneliktir. 2) Rakiplerini dikkatle seçme eğilimindedirler. Rakiplerini destekleyen yorumculara vurkaç yapmayı yeğlerler, doğrudan konunun özüne dalan anahtar muhaliflere ise daha ağır yüklenirler. 3) Belli bir tartışma alanında geçmişleri olmaksızın birden bire ve biraz da rastlantı eseri ortaya çıkma eğilimindedirler. Aynı biçimde, kamu ilgisi dağıldığında ortadan kaybolma eğilimindedirler. Büyük olasılıkla orada bulunmaları ve sonra kaybolmaları için seçilmiş ve yönetilmişleridir. 4) Kendi kendilerini doğrulayan ve yardımlaşan takımlar içinde iş görme eğilimindedirler. Elbette bu her halka açık tartışma ortamında olabilir ama profesyonellerde sürüp giden ve sık yinelenen bir karşılıklılık örüntüsü gözlenir. Kimi zaman oyunculardan biri karşı kampa sızar ve korkuluk saldırısı ve rakibi gözden düşürecek öbür yöntemler için bilgi sağlar. 5) ‘Komplo kuramcılarından’ nefret ederler. Bunu özellikle uğraş edinenler vardır. 6) Yapay bir duygusallık ve kalın bir deri. Ağır eleştiri ve dışlama karşısında bile diretmelerini sağlayan bir yetenek. Bu büyük olasılıkla aldıkları eğitimle ilgilidir: Deliller ne denli ağır basarsa bassın, her şeyi inkar et, duygusallaşma ve duygusal tepki verme. 7) Ayrıca gerçek niyetleriyle çatışan hatalar yapma eğilimindedirler. Bu, konuyu gerçekten bilmemekten de olabilir, ‘Allah’ın söyletmesi’ de. Pek çok kez kendini yalanlayan bilgiler verdiklerini gördüm. Kitabımın ilk paragrafıyla bitiriyorum: Gerçek, gizlerden oluşan bir diyetle, çevresini kuşatan yalanların içinde sağ kalamaz. Özgürlük, gizlerden oluşan bir diyetle, zulmün örtüsüne teslim olarak sağ kalamaz. İnsan ruhu zulümden oluşan bir diyetle, kötülüğün iradesine kul olarak sağ kalamaz. Tanrı, bedene gelmiş gerçeklik olarak, böyle bir kötülüğün iradesine dünyayı teslim etmeyecektir. Onun için ruhlarımızın gerek duyduğu gerçeği ve özgürlüğü elde etmeli veya bunları arayarak ölmeliyiz, çünkü bunlar olmadan kötücül bir dünyada kesinlikle ve hak ederek yok olacağız. ***
Uygulama Alıştırması (bu bölüm orijinal metinde yoktur): Yukarıda öğrendiğiniz yöntemleri aşağıdaki tartışmalara uygulayınız ve bilgi çarpıtmacıların hangi tarafta /taraflarda olduklarını saptayınız. Bunlar uzun yıllar sürüp giden veya gidecek olan son kertede şiddetli, kutuplaştırıcı, dışlamalara ve zaman zaman saldırganlığa yol açan konulardan olduğu için yararlı birer okuma alanıdır. İyi oldukları kadar zorlu ve eğitici tartışmalardır. Yabancı dilde olanlar dahil çok sayıda kaynağa başvurmanız gerekecektir. Sonuçlara ulaşmakta acele etmeyiniz. Karar vermekte acele etmek kişiyi bağnazlığa götürür. Benim için önemli olan hangi sonuca ulaştığınız değil, bu yolda edindiğiniz eleştirel okuma ve yargılama yeteneğidir. Alıştırma 1: Sav: 11 Eylül 2001 saldırıları İslamcı teröristler tarafından demokrasiyi ve Batı yaşam tarzını yıkmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Karşı sav: 11 Eylül 2001 saldırıları ABD hükümetinin organları veya bunların içinde çöreklenmiş dış bağlantılı çıkar grupları tarafından Yeni Dünya Düzeni planını yürütmek üzere gerçekleştirilmiştir. Alıştırma 2: Sav: İkinci Dünya Savaşı’nda Naziler Avrupa Yahudilerini gazlayarak ve fırınlarda yakarak öldürmek üzere toplama kamplarına almış ve altı milyon Yahudi’yi bu yolla öldürmüştür. Bu olay insanlık tarihinde benzersizdir ve yinelenmemesi için okul çağından başlayarak her çağdaş insana iyice belletilmelidir. Karşı sav: Almanların Yahudileri öldürmek üzere kamplara topladığını ve altı milyonunu yakarak veya gazlayarak veya herhangi bir yolla sistemli biçimde öldürdüğünü gösteren hiçbir kanıt yoktur. Bunu anlatan bütün tarih kitapları yalnızca mahkeme ifadelerine dayanarak yazılmıştır ve hepsinin gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder